سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری«حوزه» پیشوایان گرامی دین برای شرکت در نماز جمعه به آدابی دستور داده اند که به برخی از آن ها اشاره می شود:
الف: نظافت و آراستن خود
هشام بن حکم از امام صادق (ع) نقل می کند که فرمود: روز جمعه برای نماز جمعه غسل کنید و خود را معطر سازید و محاسن خود را شانه بزنید و تمیزترین لباس خود را بپوشید و خود را بیارایید و برای نماز جمعه آماده شوید و با وقار باشید و عبادت خدا را خوب به جا آورید و تا می توانید کارهای نیکو انجام دهید. (1)
سلمان فارسی می گوید، پیامبر (ص) فرمود: کسی که روز جمعه غسل کند و خود را پاکیزه سازد و با عطری که دارد معطر نماید و در نماز جمعه حاضر شود و چون امام جمعه آمد به گفتار او گوش دهد، خداوند لغزش ها و گناه هفته او را از جمعه تا جمعه می آمرزد. (2)
و در روایتی دیگر فرمود: کفارۀ لغزش های اوست مادام که از گناهان کبیره اجتناب نماید. (3)
امام صادق (ع) فرمود: «و تَطیّبوا بأطیبِ طیبکم یوم الجُمُعۀ» روز جمعه با بهترین عطرهایتان خود را خوشبو سازید.4)
ب: آمادگی قبلی
در برخی روایات تأکید فرموده اند، مسلمانان از کارهایی که موجب بازماندن از نماز جمعه می شود، اجتناب کنند؛ امیرالمؤمنین (ع) در نامه ای به حارث همدانی نوشتند: «لاتُسافر فی االجُمُعۀ حتی تَشهدَ الصلاۀَ الاّ فاصلاً فی سبیل الله أو فی أمر تَعذَرُ بِه» (6) روز جمعه سفر مکن تا در نماز جمعه شرکت کنی، مگر آن که (برای جهاد) در راه خدا یا برای کاری که بر آن معذوری، سفر کنی.
ج: رعایت شرایط اخلاقی
در برخی از روایات به نظم و انضباط و رعایت سکوت و آرامش به هنگام حضور در نماز جمعه و استماع خطبه سفارش شده است.
امام صادق (ع) از امیرالمؤمنین (ع) نقل کرده اند: مردم در نماز جمعه سه گروهند .
* آن کسی که پیش از آمدن امام، حاضر می شود و با سکوت و آرامش گوش فرا می دهد؛ این گونه شرکت در نماز، کفارۀ عمل از جمعه تا جمعه است به اضافۀ سه روز دیگر، زیرا خداوند فرموده؛ «مَن جاء بالحسنۀِ فله عشرُ امثالها» اگر کسی حسنه بیاورد برای او ده ثواب است.
* آن که با سر و صدا و بی نظمی در نماز جمه شرکت می کند که بهره ای جز این ندارد.
* آن کسی که دربین خطبه می آید (و به جای آن که بنشیند و به خطبه گوش دهد) می ایستد و نماز می خواند چنین کسی برخلاف سنّت رفتار کرده است و در عین حال از خدا –پاداش- می خواهد و خداوند اگر بخواهد به او –پاداش- می دهد و اگر بخواهد محرومش می سازد. (7)
و نیز امیرالمؤمنین (ع) فرمود: وقتی امام، خطبه می خواند رو به او بنشینید و به سخنان امام، گوش فرا دهید. (8)
همچنین در جای دیگر آن حضرت می فرماید: «لا کلام والإمم یخطِبُ ولاالتفاتَ الاّ کما یحلُّ فی الصلاۀِ و انما جعلتِ الجُمُعۀُ رَکعتَینِ مِن أجل الخُطبتین جُعِلَتا مکانَ الرّکعتین الأخیرتین فهما صلاۀٌ حتی ینزل الإمام».
هنگامی که امام جمعه خطبه می خواند نباید حرف زد و نباید به سوی دیگر رو کرد، جز در مواردی که در نماز هم جایز است؛ نماز جمعه دو رکعت است به جهت آن که دو خطبه امام به جای دو رکعت سوم و چهارم نماز است و دو خطبه تا هنگامی که امام از منبر فرود آید، نماز است.
پاورقی:
(1)- جامع الاحادیث، ج 6، ص 53.
(2)- جامع الاحادیث، ج 6، ص 54.
(3)- مستدرک اوسائل، ج 1، ص 407، ج 17.
(4)- جامع الاحادیث، ج 6، ص 227.
(5)- جامع الاحادیث، ج 6، ص 56.
(6)- جامع الاحادیث، ج 6، ص 57.
(7)- جامع الاحادیث، ج 6، ص 96.
(8)- جامع الاحادیث، ج 6، ص 94.
منبع: احکام، نماز شکوهمند عبادی-سیاسی جمعه، (مؤسسه در راه حق)
